ความย้อนแย้งที่เจ็บปวดและซับซ้อนอย่างยิ่งในสังคมไทย การที่ผู้คนอาจจะต่อสู้สุดใจเพื่อ “ตารางนิ้วเดียวของดินแดน” แต่กลับไม่รู้สึกรู้สาหรือต่อต้านการถูกกดขี่ในชีวิตประจำวัน หรือการสูญเสีย “ความเป็นคน” ในประเทศตัวเองนั้น มีรากฐานมาจากหลายปัจจัยทางจิตวิทยา สังคมวิทยา และการเมืองที่ผสมผสานกัน

การเสียดินแดนคือการสูญเสียที่มองเห็นได้ง่าย แต่การถูกกดขี่ในชีวิตประจำวัน เช่น การคอร์รัปชัน ระบบราชการที่ไร้ประสิทธิภาพ ความเหลื่อมล้ำทางสังคม การละเมิดสิทธิ์ หรือการขาดธรรมาภิบาล เป็น “ภัย” ที่ไม่มีตัวตนชัดเจน อีกทั้งยังเป็นปัญหาเชิงโครงสร้างที่ฝังรากลึก ยากที่จะระบุผู้กระทำผิดทั้งหมด ยากที่จะรวมคนจำนวนมากเพื่อต่อสู้ และผลกระทบมักจะค่อยเป็นค่อยไป ไม่รุนแรงฉับพลันเหมือนการเสียดินแดน

อีกทั้ง ประชาชนถูกปลูกฝังความรู้สึกว่าการรักษาดินแดนคือสิ่งสูงสุดของชาติอย่างเข้มข้น แต่ในขณะเดียวกันกลับไม่ถูกปลูกฝังเรื่องสิทธิพลเมือง การตรวจสอบอำนาจรัฐ หรือการมีส่วนร่วมทางการเมืองอย่างไร

ทำให้ประชาชนบางส่วนอาจไม่ตระหนักถึงการสูญเสีย “ความเป็นคน” หรือสิทธิของตนเองที่ควรจะมีในฐานะพลเมืองของประเทศ