วิทยาการสาธารณภัย By ดร.วัฒกานต์ ลาภสาร

ปฏิเสธไม่ได้ว่าประเทศไทย หลังปี 2566 เรื่อยมาตกอยู่ภายใต้การครอบงำของระบอบศักดินา-อำมาตยาธิปไตย  แม้จะมีรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุด และมีการจัดตั้งรัฐสภาเป็นองค์กรสูงสุดในการประชุมและตัดสินใจในเรื่องสำคัญ แต่นั้นเป็นเพียงแค่เปลือกนอก  ด้านในในตกอยู่ภายใต้การควบคุมของผู้มีอำนาจบารมีนอกรัฐธรรมนูญ

และแม้ในด้านการจัดการภัยพิบัติ จะเป็นสิ่งที่ระบอบศักดินา-อำมาตยาธิปไตยให้ความสำคัญมาก เพื่อสร้างจิตสำนึกบุญคุณให้แก่มวลประชา  การหลุดพ้นจากการจัดการภัยพิบัติ ภายใต้ระบอบศักดินา-อำมาตยาธิปไตย มีแนวทาง ดังนี้

  1. เปลี่ยนแปลง/ปรับปรุงการกำกับดูแลและควบคุมการดำเนินงานการจัดการภัยพิบัติ  หากไม่สามารถต้านทานหรือเป็นไปในทางที่ดีขึ้น  ก็ต้องปรับเปลี่ยนเป็นเพิ่มการกระจายอำนาจยกเลิกการบริหารราชการส่วนภูมิภาคทั้งหมด จัดสรรอำนาจให้การบริหารราชการท้องถิ่น
  2. ผลักดัน/เรียกร้องประเด็นการเตรียมความพร้อมและการตอบสนองฉุกเฉิน
  3. การแบ่งปันความรู้และทรัพยากร: การเน้นการแบ่งปันความรู้และทรัพยากรในชุมชน ทำให้ประชาชนมีโอกาสในการเรียนรู้และพัฒนาตนเองในระดับบุคคลและระดับชุมชน

การสืบทอดสันดานศักดินาในการขูดรีดภายใต้การช่วยเหลือ  ลักษณะต่างๆ ดังนี้

  1. ส่วย  การกินเปล่าเอาจากงบประมาณช่วยเหลือ (ประมาณร้อยละ 20-40)
  2. ฤชา ค่าธรรมเนียมต่างๆ ที่เรียกเก็บเอาจากประชาชนในการต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับรัฐ (ไม่ค่อยพบการสืบสันดานในประเด็นนี้มากนักในการจัดการภัยพิบัติ)
  3. จังกอบ การเก็บชักส่วนทรัพยากรการช่วยเหลือ (ประมาณร้อยละ 50-60)