วิทยาการสาธารณภัย By ดร.วัฒกานต์ ลาภสาร

การคาดการณ์ว่าระบบภูมิอากาศของโลกมีพฤติกรรมอย่างไรเมื่อเวลาผ่านไป เป็นกระบวนการที่ซับซ้อนซึ่งรวมเอาสาขาวิชาวิทยาศาสตร์ต่างๆ เข้าไว้ด้วยกัน รวมทั้งอุตุนิยมวิทยา ฟิสิกส์ เคมี และอื่นๆ  ซึ่งระบบการคาดการณ์ดังกล่าวจะเรียกว่า “แบบจำลองสภาพภูมิอากาศ” สรุปวิธีการทำงานของแบบจำลองสภาพภูมิอากาศ ได้ดังนี้

  1. หลักการพื้นฐาน : แบบจำลองภูมิอากาศขึ้นอยู่กับหลักการพื้นฐานของฟิสิกส์ พลศาสตร์ของไหล และอุณหพลศาสตร์ พวกเขาจำลองปฏิสัมพันธ์ระหว่างส่วนประกอบต่างๆ ของระบบภูมิอากาศของโลก เช่น ชั้นบรรยากาศ มหาสมุทร พื้นผิวดิน น้ำแข็ง และแม้แต่ปฏิสัมพันธ์กับอวกาศ
  2. ระบบกริด : แบบจำลองภูมิอากาศแบ่งพื้นผิวโลกและชั้นบรรยากาศเป็นระบบกริด โดยเซลล์กริดแต่ละเซลล์จะแสดงถึงพื้นที่และความลึกเฉพาะ เซลล์เหล่านี้อาจมีขนาดแตกต่างกัน โดยกริดที่ละเอียดกว่าให้การจำลองที่มีรายละเอียดมากขึ้น แต่ต้องใช้ทรัพยากรในการคำนวณมากขึ้น
  3. สมการและพารามิเตอร์ : สมการที่แสดงถึงกระบวนการทางกายภาพที่ควบคุมสภาพอากาศ เช่น การเคลื่อนที่ของของไหล การแผ่รังสี และการแลกเปลี่ยนความร้อน จะถูกตั้งโปรแกรมไว้ในแบบจำลอง พารามิเตอร์ต่างๆ เช่น อุณหภูมิ ความดัน ความชื้น ความเร็วลม และขอบเขตของน้ำแข็งในทะเลรวมอยู่ด้วยเพื่อเริ่มการจำลอง
  4. ขั้นตอนของเวลา : แบบจำลองจะจำลองสภาพอากาศในช่วงเวลาที่ไม่ต่อเนื่อง ซึ่งสามารถมีตั้งแต่นาทีถึงเดือน อัลกอริธึมทางคณิตศาสตร์ที่ซับซ้อนจะคำนวณการเปลี่ยนแปลงของพารามิเตอร์ต่างๆ ในแต่ละขั้นตอนของเวลา โดยยึดตามสมการและการโต้ตอบที่รวมอยู่ในแบบจำลอง
  5. ปัจจัยบังคับ : แบบจำลองสภาพภูมิอากาศอธิบายถึงปัจจัยภายนอกต่างๆ ที่มีอิทธิพลต่อสภาพอากาศ ซึ่งเรียกว่า “ปัจจัยบังคับ” ซึ่งรวมถึงปัจจัยทางธรรมชาติ เช่น การระเบิดของภูเขาไฟและการแผ่รังสีของดวงอาทิตย์ ตลอดจนปัจจัยที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น การปล่อยก๊าซเรือนกระจกและอนุภาคละอองลอย
  6. การตรวจสอบและการสอบเทียบ : แบบจำลองสภาพภูมิอากาศได้รับการตรวจสอบและสอบเทียบโดยการเปรียบเทียบผลลัพธ์กับข้อมูลที่สังเกต เช่น บันทึกอุณหภูมิในอดีต ขอบเขตของน้ำแข็งในทะเล และองค์ประกอบในชั้นบรรยากาศ ซึ่งช่วยให้มั่นใจได้ว่าแบบจำลองต่างๆ จะแสดงพฤติกรรมของสภาพอากาศในโลกแห่งความเป็นจริงได้อย่างถูกต้อง
  7. สถานการณ์และการคาดการณ์ : แบบจำลองสภาพภูมิอากาศสามารถใช้ในการสำรวจสถานการณ์ต่างๆ รวมถึงการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต การเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน และการแทรกแซงนโยบาย ด้วยการจำลองสถานการณ์เหล่านี้ นักวิทยาศาสตร์สามารถคาดการณ์ว่าสภาพอากาศอาจเปลี่ยนแปลงอย่างไรภายใต้สภาวะต่างๆ
  8. ความไม่แน่นอนและความซับซ้อน : การสร้างแบบจำลองสภาพภูมิอากาศเกี่ยวข้องกับการจัดการกับความไม่แน่นอนโดยธรรมชาติเนื่องจากธรรมชาติที่ซับซ้อนของระบบภูมิอากาศและข้อจำกัดของข้อมูลที่มีอยู่และกำลังการประมวลผล นักวิจัยมักจะเรียกใช้ชุดของการจำลองโดยมีการเปลี่ยนแปลงเล็กน้อยในพารามิเตอร์อินพุตเพื่ออธิบายความไม่แน่นอนนี้
  9. ความก้าวหน้า : เมื่อเวลาผ่านไป แบบจำลองสภาพภูมิอากาศมีความซับซ้อนมากขึ้น รวมเอากระบวนการและการโต้ตอบที่หลากหลายขึ้น และปรับปรุงความละเอียดเชิงพื้นที่และเชิงเวลา เป็นเครื่องมือสำคัญในการทำความเข้าใจผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและกำหนดกลยุทธ์เพื่อลดผลกระทบ

สิ่งสำคัญคือต้องตระหนักว่าแบบจำลองสภาพภูมิอากาศไม่ใช่การทำนายอนาคตที่สมบูรณ์แบบ แต่เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการทำความเข้าใจว่าปัจจัยต่างๆ มีอิทธิพลต่อระบบภูมิอากาศอย่างไร ข้อมูลเหล่านี้ให้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับแนวโน้มและผลลัพธ์ที่อาจเกิดขึ้น ช่วยให้ผู้กำหนดนโยบายและนักวิจัยตัดสินใจอย่างรอบรู้