ภาคอีสาน ประสบกับปัญหาภัยแล้งอยู่เป็นประจำ  มีผลกระทบกับฐานทุนของครอบครัวที่สำคัญในการดำเนินชีวิต ๕ ด้าน คือ

๑. ทุนธรรมชาติ ซึ่งประกอบด้วยคุณภาพความอุดมสมบูรณ์ของที่ดิน  แหล่งน้ำสำหรับการเกษตร/เลี้ยงสัตว์  การมีแหล่งอาหาร(หญ้า) ให้กับสัตว์เลี้ยง  สัตว์เลี้ยงมีสุขภาพไม่แข็งแรง  และการมีแหล่งอาหารจากป่า/ธรรมชาติที่เข้าไปใช้ประโยชน์ได้

๒. ทุนกายภาพ ประกอบด้วย เครื่องสูบน้ำสำหรับปั๊มน้ำใช้ในการเกษตร มีคลินิกรักษาโรคอยู่ใกล้ๆ  มีบริการส่งเสริมการเกษตรและสัตวแพทย์คอยให้บริการ  ถนนและตลาดสำหรับขนส่ง-ขายผลผลิต  และฉางสำหรับเก็บผลผลิตธัญพืช

๓.  ทุนการเงิน ได้แก่ แหล่งรายได้อื่นๆ  การมีรายได้สม่ำเสมอ  มีระบบเงินกู้-เงินออมที่สามารถที่เข้าถึงได้

๔. ทุนมนุษย์ หมายถึง ทักษะและความรู้ในการเกษตรและการดำเนินชีวิต รวมถึงการออกแบบบ้านที่เหมาะสม

๕. ทุนสังคม คือ องค์กรชุมชน และการมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ

แม้ในภาคอีสาน จะไม่พบความพยายามที่แย่ที่จะปรับตัวเพื่อรับมือกับภัยแล้งของชาวบ้าน เช่น เมื่อมีภัยแล้ง ผลผลิตลดลง  ชาวบ้านกลับใช้วิธีการขยายพื้นที่การผลิตเข้าไปในเขตชายขอบมากขึ้น ซึ่งนอกจากจะทำให้สิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรมลงมากขึ้น ก็ไม่ได้ช่วยเพิ่มผลผลิตให้กับชาวบ้าน  ทั้งนี้ ไม่ได้มีสาเหตุมาจากความตระหนักของชาวมหาสารคาม แต่เพราะไม่มีพื้นที่ชายขอบให้รุกล้ำอีกแล้ว

 

——————–///////////////———————-