วิทยาการสาธารณภัย By ดร.วัฒกานต์ ลาภสาร

การสถาปนาอำนาจของผู้ประสบภัยพิบัติ

นับวันประชาชนจะได้รับผลกระทบจากภัยพิบัติเพิ่มขึ้น  อีกทั้ง ผลกระทบนั้นได้เพิ่มความรุนแรงขึ้น  ภายใต้สถานการณ์ดังกล่าว  นอกจากหน่วยงานภาครัฐจะต้องมีศักยภาพในการดำเนินการป้องกันและลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติแล้ว   มีความจำเป็นที่จะต้องสถาปนาอำนาจของผู้ประสบภัยพิบัติขึ้น  ให้ผู้ประสบภัยพิบัติหันมานิยามตัวเองใหม่

เพื่อสร้างความสมดุลกับธรรมชาติ  สร้างแรงต้านทานต่อแบบแผนการพัฒนา อันจะทำให้ผู้ประสบภัยพิบัติไม่ถูกตีตราว่าอ่อนแอ พึ่งพิงคนอื่น  มีชีวิตที่ไร้ราคา เป็นคนชายขอบ โดยการสถาปนาอำนาจ มีแนวทาง ดังนี้

๑. สร้างอัตลักษณ์อันเฉพาะเจาะจง ที่เป็นนวัตกรรมแห่งอัตตาของชุมชน ที่กระตือรือร้นในการต่อต้าน/ขัดขืนกับเทคโนโลยีแห่งการครอบงำ เพื่อควบคุมอัตบุคคลในชุมชนให้ดำเนินชีวิตอย่างรู้ เท่่าทัน  มีพลังเหนือกว่า มีความเป็นอิสระ สามารถกำหนดชะตาชีวิตของตนเองได้ โดยอาศัยบทเรียนอันโหดร้ายของภัยพิบัติที่ได้ประสบพบผ่านมา

๒. ลงมือบริหารจัดการตนเองและชุมชน ให้มีวิถีการดำเนินชีวิตประสานกับกิจกรรมการกำกับดูแลอื่นๆในทุกระดับ ซึ่งมาจากสถาบันอันหลากหลายทั้งชุมชนอื่น  จากภาครัฐ  จากภาคเอกชน มูลนิธิ  ซึ่งในปัจจุบัน ภาครัฐ ภาคเอกชนได้เข้าไปช่วยเหลือสนับสนุนให้เกิดทุนชุมชนขึ้นเป็นอันมาก  แต่ชุมชนไม่บริหารหารจัดการ  ไม่หลอมรวมกับวิถีชีวิต  ดำเนินกิจกรรมเหล่านั้นด้วยความแปลกแยกจากวิถีชีวิต  สร้างความเป็นอื่นกับคนในชุมชน

เมื่อได้ดำเนินการ  คาดหวังได้ว่าจะนำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงภายในตัวของผู้ประสบภัยอย่างพลิกหน้ามือเป็นหลังมือ  ทำให้สามารถยืนบนขาตัวเองได้อย่างมั่นใจ หลีกเลี่ยงการพึ่งพิงผู้อื่น  มองว่าตนเองเป็นผู้มีความรู้ความสามารถ มีความภาคภูมิใจ  กล้าคิดกล้าทำ  และพร้อมที่จะมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่างๆของสังคม

อุปสรรคของการสถาปนาอำนาจของผู้ประสบภัยพิบัติ

๑. สภาวะแปลกแยก  เป็นความแปลกแยกจากกระบวนการ   แปลกแยกจากส่วนได้ส่วนเสีย   แปลกแยกจากสังคมที่เปลี่ยนแปลงไปจนปรับตัวไม่ทัน  หรือไม่รู้เท่าทันที่จะปรับตัว

๒.ระบบอุปถัมภ์ของสังคม

 

0000000000000000000000000000