วิทยาการสาธารณภัย By ดร.วัฒกานต์ ลาภสาร

พฤติกรรมของประชาชนชาวไทยประสบภัยพิบัติ ส่วนใหญ่จะมีแนวทางของตนเองที่จะตัดสินใจและแสดงออกถึงพฤติกรรมต่างๆ เช่น ตื่นตกใจ  ระงับเหตุภัยพิบัติ   แจ้งเตือนคนอื่น  แจ้งหน่วยงานของรัฐ


การเลือกแนวทางของตนเอง มีรูปแบบเป็นระบบไดนามิกที่โน้มเอียงไปทางประมวลผลจากข้อมูลที่ไม่สมบูรณ์ ไม่ถูกต้องได้อย่างมีประสิทธิภาพมากกว่าการเลือกแนวทางจากระบบคอมพิวเตอร์  โดยเฉพาะ Quantum computer

ทั้งนี้ จากผลการศึกษาของข้าพเจ้าในปี พ.ศ. 2557 พบว่า การเลือกแนวทางหรือพฤติกรรมของประชาชนชาวไทยเมื่อประสบภัยพิบัติ ขึ้นกับปัจจัย 2 ด้าน คือ

1. ปัจจัยหลักที่มีอิทธิพลต่อแนวทางปฏิบัติ คือการฝึกอบรมและประสบการณ์  ซึ่งจะมีกระบวนการเริ่มต้นจากประสบการณ์  การศึกษาฝึกอบรม (ไม่ใช่การฝึกอบรมที่ไปนั่งฟังภารกิจโครงสร้าง อำนาจหน้าที่ของส่วนราชการนะครับ ไม่ใช่ไปนั่งฟังความหมายของประเภทภัยพิบัตินะครับ) การตีความ การแสดงออกเป็นพฤติกรรม

2.ปัจจัยรองลงมา คือ รูปแบบการรวมกลุ่มของคนที่ประสบภัยพิบัติ โดยมี 4 รูปแบบ ตามความเข้มแข็งของสังคม ดังนี้

2.1 ถ้าสังคมนั้นมีความเข้มแข็ง เมื่อสังคมประสบภัยพิบัติ  คนที่อยู่ในองค์กร/ชุมชน/หมู่บ้าน จพสามารถกำหนดบทบาทของคนในสังคมให้มีบทบาทสำคัญในการจัดการภัยพิบัติ สามารถกระตุ้นการตอบสนองต่อสถานการณ์ฉุกเฉินได้ดี หากมีการอพยพแม้ไม่ได้มีการวางแผนไว้ล่วงหน้าก็ตาม

2.2 ถ้าสังคมเข้มแข็งน้อยลงจากที่สุด เมื่อสังคมเกิดภัยพิบัติ คนในสังคมจะแสดงพฤติกรรมมุ่งมั่นที่จะรักษาเป็นมาตรฐานการปฏิบัติ ไม่ให้ถูกตำหนิหรือถูกต่อว่าจากกลุ่มในสังคม

2.3 ถ้าสังคมมีความเข้มแข็งน้อยลงไปอีกขั้น เมื่อประสบภัยพิบัติ คนในสังคมก็จะตอบสนองออกมาในรูปแบบความร่วมมืออย่างดียิ่ง

2.4.ถ้าสังคมมีความเข้มแข็งน้อยลงไปอีกขั้น เมื่อประสบภัยพิบัติ คนในสังคมจะมีข้อมูลและเทคนิควิธีคิดที่แตกต่างจากกลุ่มหรือสังคม กิจกรรมอันเป็นสาธารณะจะไม่เข้าร่วม

xxxxxxxxxxxxx